Zapraszamy mieszkańców miasta i powiatu do udziału w XII Marszu Żywej Pamięci Zesłańców Sybiru. Pod przewodnictwem pocztów sztandarowych Związku Sybiraków, Rady Miasta i kostrzyńskich szkół przejdźmy z Placu Wojska Polskiego na Cmentarz Komunalny pod Pomnik Ofiar Terroru Stalinowskiego. Pokażmy swoje wsparcie dla idei sybirackiej, oddajmy hołd i pamięć tym, który zginęli za Ojczyznę na zesłaniu. Utrwalajmy pamięć, bo jak pisał Cyprian Kamil Norwid: „Żeby kroczyć drogą przyszłą trzeba wiedzieć skąd się przyszło”.   

We wrześniu bieżącego roku wspominamy 79 rocznicę wybuchu II wojny światowej i napaści Armii Czerwonej na Polskę. W 2009 roku prezes kostrzyńskiego koła Związku Sybiraków Marian Pezowicz z okazji 20-lecia działalności koła Związku Sybiraków w Kostrzynie nad Odrą mówił: „Pragniemy przypomnieć o losach mieszkańców wschodnich kresów i wydarzeniach syberyjskiej katorgi setek tysięcy Polaków. Szczególnie młodym ludziom chcemy przekazać prawdę o deportacji Polaków na Syberię i do Kazachstanu”.

Dnia 7 września 2018 r. w Białymstoku odbył się XVIII Międzynarodowy Marsz Pamięci Zesłańców Sybiru, który upamiętnił tych, którzy nie wrócili z zesłania oraz wszystkich dotkniętych przez sowieckie represje. Tegoroczny Marsz odbył się pod hasłem „Przez Sybir do Niepodległej”. Prezes białostockiego oddziału Związku Sybiraków Tadeusz Chwiedź mówił o wielkim znaczeniu pamięci na temat tragicznego czasu wywózek na Wschód i o tych, którzy pozostali na zawsze na stepach Kazachstanu i dzikich przestrzeniach Sybiru, w wielu miejscach zesłania.

Hasło Marszu Pamięci wspaniale obrazuje wiersz „Witaj nam Polsko!”

Z dalekiej Syberii jak ptaki zbłąkane
Wracamy do Ciebie Ojczyzno kochana,
Niesiemy Ci serca i myśli stroskane,
I ręce gotowe zabliźnić Twe rany.

Przetrwaliśmy wichry i wojenne burze,
Przetrwaliśmy tajgi, szachty i stepy.
Dziś nic nam nie straszne i chcemy Ci służyć,
Wszystkim cośmy zdobyli na ziemi dalekiej.

(…)

Przyjmij nas Ojczyzno jak matka rodzona,
Przyjmij na swe łono dzieci kochane,
I przytul nas mocno do swego serca
Kojąc nasze dusze tęsknotą wezbrane.

Pan Marian Pezowicz powiedział: „Marsz to żywa lekcja historii. Naród, który jej nie zna, przestaje istnieć. Chcemy więc pokazać młodzieży szkolnej i harcerzom jak cierpieliśmy. Tym bardziej, że świadków deportacji i ofiar piekła Syberii jest coraz mniej. Ale patrząc na młodzież uczestniczącą w obchodach Dnia Sybiraka przekonany jestem, że pamięć o polskich zesłańcach wciąż żyje!”

Warto krótko przypomnieć, że na Syberię zsyłano uczestników polskich powstań narodowych: kościuszkowskiego, listopadowego i styczniowego. Na przełomie XIX i XX stulecia na Syberię zsyłani byli działacze konspiracji niepodległościowej.

W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, do kraju zaczęli napływać Polacy z różnych, najdalszych zakątków Rosji. Środowisko zesłańców wkrótce zaczęło się jednoczyć, w wyniku czego w 1928 roku powstał Związek Sybiraków, którego zadaniem było kultywowanie pamięci o zesłańcach i szerzenie narodowego patriotyzmu. Ale już wkrótce, bo 17 września 1939 r. wojska sowieckie niespodziewanie przekroczyły wschodnią granicę Rzeczypospolitej realizując ustalenia tajnego protokołu niemiecko-radzieckiego paktu Ribbentrop-Mołotow. Po zakończeniu działań o charakterze militarnym przystąpiono do działań represyjnych w stosunku do ludności kresowej. Na Syberię i do Kazachstanu trafiła ludność przymusowo przesiedlona z ziem polskich w toku operacji deportacyjnych przeprowadzonych w lutym i czerwcu 1940 r. oraz w maju i czerwcu 1941 r.

Syberyjską codzienność Polaków stanowiły nieustanna troska o kawałek chleba oraz ciężka fizyczna praca, często ponad ludzkie siły. Następne wywózki prowadzone były po zakończeniu wojny. W latach 1945-1953 w taki sposób rozprawiano się z żołnierzami Armii Krajowej i ludnością, która nie akceptowała sowieckiej władzy na ziemiach polskich.

Pamiętając o losach polskich zesłańców dnia 17 września 2007 roku uczniowie Zespołu Szkół w Kostrzynie nad Odrą wspólnie z kostrzyńskimi Sybirakami zorganizowali uroczyste obchody Dnia Sybiraka. Tego dnia wyruszył Pierwszy Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru pod pomnik Ofiar Terroru Stalinowskiego. Tego dnia odczytano uroczysty Apel Pamięci przywołujący wyjątkowe czasy i wyjątkowych ludzi - polskich zesłańców. Tegoroczny Marsz Pamięci Zesłańców Sybiru jest organizowany po raz dwunasty, aby upamiętnić 78. rocznicę masowych deportacji Polaków na Syberię i do Kazachstanu oraz 90. rocznicę powstania Związku Sybiraków. Biorąc udział w Marszu Pamięci Zesłańców oddajmy należny hołd Sybirakom. Niech ich przeżycia pozostaną w naszej pamięci, bo jak pisała Wisława Szymborska „Umarłych wieczność dotąd trwa, dopóki pamięcią się im płaci”.

Program obchodów Dnia Sybiraka 14 IX 2018 r.

Program uroczystości 14 września 2018 roku w Kostrzynie nad Odrą:

godz. 11¹⁵ – apel na Placu Wojska Polskiego

godz. 11³⁰ – udział gości i młodzieży w XII Marszu Żywej Pamięci Zesłańców Sybiru przemarsz na Cmentarz Komunalny

godz. 12⁰⁰ – Warta Honorowa, Apel Pamięci i złożenie kwiatów i zniczy pod Pomnikiem Ofiar Terroru Stalinowskiego

o godz. 12³⁰ – zakończenie uroczystości na Cmentarzu Komunalnym