W dniu 9 czerwca 1813 roku w Tucheband po Kostrzynem, gdzie mieściła się kwatera generała Piotra M.Kapcewicza podpisano dokument zamykający pierwszy okres blokady twierdzy kostrzyńskiej w latach 1813 – 1814. Na podstawie podpisanego pomiędzy Francuzami i Prusakami rozejmu została wytyczona linia demarkacyjna. Obszar w promieniu 5 - 6 km od twierdzy w dalszym ciągu kontrolowali Francuzi. W rękach obrońców znalazły się: Warniki, Bleyen i Drzewice. Francuzi już dzień wcześniej oddali w twierdzy salut 101 wystrzałów armatnich z okazji podpisania rozejmu, a obrońcy wznosili okrzyki „Wiwat Imperator”. Na mocy zawartego porozumienia cały obszar w promieniu 5 - 6 km od Kostrzyna znalazł się w rękach Francuzów. Mogli oni korzystać z zaopatrzenia w Bleyen, Drzewicach, Warnikach, Dąbroszynie i Szumiłowie. Rozpoczęli też dalsze prace fortyfikacyjne na Gorzynie i Nowym Mieście. Major inżynierii (saperów) !!! Blanc* sporządził memoriał dotyczący stanu twierdzy od początku blokady zatytułowany: „Rapport fait à S. A. S. le major-général prince de Vagram , sur ce qui s'est passé à Custrin depuis le blocus”.

Na początku roku 1813 w dniu 17 stycznia francuski gubernator, generał Baron Fournier d'Albe opracował raport dotyczący stanu twierdzy kostrzyńskiej. Już w kilka dni później po katastrofie Napoleona w Rosji, w dniu 20 stycznia do twierdzy dotarły pierwsze rozbite oddziały II Korpusu Wielkiej Armii. W tym dniu datowany jest list szwajcarskiego kapitana Rosselta do dowódcy 1 szwajcarskiego pułku piechoty – pułkownika Re'al de Chapelle dotyczący sytuacji w oddziale i transporcie chorych żołnierzy z Malborka do Kostrzyna. Po bitwie pod Połockiem i Borysowem z jego oddziału pozostało 14 oficerów i 37 podoficerów. Pod koniec miesiąca w dniu 26 stycznia, głównodowodzący pozostałością Wielkiej Armii na Niemcy, generał Eugeniusz de Beauharnais wydał w Poznaniu rozkaz na mocy którego twierdza Kostrzyn powinna posiadać zaopatrzenie na rok oblężenia. Dzień później Napoleon wydał rozkaz przegrupowania II Korpusu Armii w kierunku twierdzy kostrzyńskiej. Opis i kosztorys prac fortyfikacyjnych w twierdzy kostrzyńskiej w związku z planowaną jej obroną przed nadciągającymi wojskami koalicji został sporządzony już w dniu 1 lutego, a w dniu następnym do twierdzy przybył wycofujący swoje oddziały wojskowe francuski marszałek – Louis Nicolas Davout (po raz pierwszy przebywał w Kostrzynie w dniu 2.11.1806 roku, kiedy to dokonał przeglądu zdobytej twierdzy, a z jego rozkazu rozpoczęto odbudowę mostów przez Odrę). Podczas pobytu marszałka w twierdzy odbyło się posiedzenie Sądu Wojennego Wielkiej Armii. Ten mało znany epizod z dziejów twierdzy dotyczył pułkownika Françoisa Martina Dunesme*. Już w dniu 6 lutego „Berliner Zeitung” donosił czytelnikom, że dwie mile od twierdzy pojawiły się oddziały zwiadowcze armii rosyjskiej. Pierwsza potyczka pomiędzy oddziałami rosyjskimi dowodzonymi przez pułkownika Friedricha Tettenborna i francuskimi przed właściwą blokadą twierdzy miała miejsce już w dniu 12 lutego. W związku z zaistniałą sytuacją gubernator twierdzy generał Fournier d’Albe powołał 14 lutego sztab obrony twierdzy i ogłosił w mieście stan oblężenia. Mieszkańcom pozwolono opuścić swoje domy do 5 marca. Skład sztabu: gubernator d'Albe, major de Blanc, major Mathieu, komisarz wojenny Rocke, naczelny lekarz Brement. W tym czasie zapadła decyzja o wykorzystaniu niektórych budynków na zapasowe szpitale wojenne. W twierdzy znajdowało się 90 armat, stacjnowały tu następujące pododdziały: batalion 129 pułku piechoty; 6 kompanii Francuzów; 2 kompanie Szwajcarów; 2 kompanie Kroatów; 4 kompanie Illyryjczyków. Swój pamiętnik wojenny rozpoczął szef saperów sztabu obrony twierdzy – major Blanc. Pamiętnik prowadzony był przez tego oficera w okresie 13 miesięcy i 5 dni, tj. od 15 lutego 1813 roku do 20 marca 1814 roku.

Z kolei w pamiętniku oficera Giesse obsada załogi wygladała następująco: gubernator – generał baron Fournier d”Albe; komendant placu - kapitan Guiot; 4346 żołnierzy (w tym 148 oficerów); 2 kompanie francuskich saperów pod dowództwem majora de Blanc – 5 oficerów i 120 żołnierzy; 4 kompanie francuskich artylerzystów pod dowództwem majora Mathieu – 12 oficerów i 240 żołnierzy; pododdział artyleryjski westfalski pod dowództwem porucznika Nummersa – 2 oficerów i 36 żołnierzy; 2 francuskie prowizoryczne pułki piechoty pod dowództwem majora Durye – 72 oficerów i 2807 żołnierzy; 2 westfalski pułk piechoty liniowej pod dowództwem pułkownika Wessella – 29 oficerów 483 żołnierzy; 5 westfalski pułk piechoty liniowej pod dowództwem pułkownika von Groebera – 24 ficerów i 485 żołnierzy; odział wirtemberczyków pod dowództwem majora von Gauppa.

Dzienna racja żywnościow dla żołnierza wynosiła: 1,5 funta chleba ( 750 gram ); 2 loty ryżu ( 1 lot = 14,606 gram ); 4 loty grochu; 16 lotów świeżego mięsa, 1 lot soli i 1/16 butelki wódki. Oficerowie posiadali zwiększone racje. Od 15 lutego w twierdzy zostały wprowadzone nadzwyczajne środki bezpieczeństawa w postaci przepustek ostemplowanych przez magistrat i komendanta. W tym początkowym okresie blokady aura sprzyjała obrońcom. Pomimo zimy w dniach 16 i 17 lutego otaczające twierdzę wody rzek nie zostały skute lodem. Zanotowano natomiast bardzo wysoki stan wody na Odrze i Warcie, przez co zostały podtopione wszystkie młyny, a twierdza przypominała ogromną i niedostępną wyspę. Pomimo to już w dniu 17 lutego z twierdzy zdezerterowało pierwszych 30 obrońców. W celu zapobieżeniu dalszym dezercjom, jeden z żołnierzy westfalskich został publicznie rozstrzelany na oczach wojska i kostrzynian. Z rozkazu gubernatora prowadzono dalsze prace fotyfikacyjne przy których zatrudnieni zostali rzemieślnicy z miasta – 10 cieśli i 8 stolarzy. W dniu 20 lutego w celu wzmocnienia obrony przystąpiono do rozbiórki domów i podpalania przedmieść kostrzyńskiej twierdzy. Długie Przedmieście płonęło nocą i dniem w dniach od 20 do 24 lutego (spaliła się poczta na Długim Przedmieściu). Podczas prac fortyfikacyjnych zaangażowano około 250 ludzi. Francuzi przygotowali w twierdzy szpital polowy dla 484 osób oraz dodatkowo 1500 miejsc w kazamatach bastionów. Pierwsze oddziały koalicji antynapoleońskiej pojawiły się przed twierdzą już w dniu 21 lutego. Blokada nie była kompletna i dzięki temu w dniu 23 lutego garnizon kostrzyński wzmocniły oddziały gen. von Füllgrafa w sile około 1500 żołnierzy i 2 dział (według innych źródeł 1 093 żołnierzy i 8 dział ). Artyleria twierdzy składała się z 5 moździerzy, 4 haubic i 44 ciężkich dział. Moździeże i haubice rozmieszczono od strony rzeki Warty, na bastionach ustawiono 35 sztuk sześcio i ośmio funtowych dział. Dodatkowo 13 armat rozmieszczono na Nowym Mieście, 3 armaty na Gorzynie, 4 armaty przy Bramie Berlińskiej, 5 armat przy Bramie Sarbinowskiej oraz 8 na Przyczółku Mostowym. W tym samym dniu na rozkaz gubernatora Fourniera d’Albe Francuzi podpalili dalszą część lewobrzeżnej części miasta – Długie Przedmieście, a 26 lutego podpalona została kostrzyńska Chyża (obecnie Küstrin – Kietz). Wydarzenia związane ze spaleniem przez Francuzów Długiego Przedmieścia opisał pruski historyk Barthold Georg Niebuhr. Francuzi przygotowali do obrony również przyczółek mostowy przed mostami na Warcie, pozostawiając od strony północnej twierdzy jedynie drogę dla ruchu pieszego. W twierdzy została utworzona kompania przeciwpożarowa, składająca się z 35 mieszczan. Na wyposażeniu tego oddziału strażackiego znajdowało się 8 sikawek. W 56 numerze „Augsburger Allgemeine Zeitung” z dnia 25 lutego 1813 roku podano ponownie do wiadomości, że do twierdzy Kostrzyn został odkomenderowany gen. Philibert Fressinet oraz generał Legrand przebywający w Berlinie. Rosyjskie oddziały dowodzone przez gen. Wittgensteina (kozacy z oddziału Repnina) pojawiły się na Krótkim Przedmieściu w dniu 27 lutego w następstwie czego, major Blanc otrzymał polecenie od komendanta d'Albe bezzwłocznego zniszczenia ostaniego mostu łączącego twierdzę z Krótkim Przedmieściem. Stało się to w dniu 1 marca 1813 roku. Generał Piotr Wittgenstein informował generała Yorka o zamiarze blokowania Kostrzyna przez oddział wydzielony korpusu pod dowództwem generała piechoty Barkleya de Tolli. Na początku marca pod murami twierdzy pojawiły sie kolejne pułki piechoty korpusu rosyjskiego generała majora Bogdana Borysewicza Helfreicha w sile około 5000 żołnierzy, kilkuset kozaków ( 500 – 600 ) i dwóch ciężkich baterii artylerii. Dzień 6 marca 1813 roku stanowi początek oblężenia twierdzy. Korpusem blokady dowodził generał Woronzow.

Francuzi obsadzili wartami i placówkami magazyny na lewym brzegu Odry. Dowództwo nad obroną tej części otrzymał podpułkownik von Duering. Już w dniu 8 marca generał major Bogdan Helfreich zażądał kapitulacji twierdzy kostrzyńskiej, a następnie nakazał o godzinie drugiej trzydzieści w nocy ze stanowisk na Winnej Górze ostrzelać umocnienia miasta. W wyniku ostrzału artyleryjskiego z trzech haubic i pięciu armat dwufuntowych – łącznie około 100 wystrzałów armatnich w mieście zginęło dwóch obrońców, uległo zniszczeniu 39 budynków, wodociąg i młyn na palach znajdujący się na Odrze, uszkodzony został kościół parafialny. Dokonany został też prewencyjny atak na placówki na lewym brzegu Odry. Z polecenia generała d'Albe została zerwana kładka piesza łącząca twierdzę z Krótkim Przedmieściem. W dniu następnym trwał dalszy ostrzał twierdzy kostrzyńskiej prowadzony przez wojska rosyjskie, które oddały około 40 - 50 wystrzałów. Bombardowanie rozpoczęto około północy. Z twierdzy zdezerterowało kolejnych 39 żołnierzy. Wydarzenie to odnotował kupiec bydgoski Karl August Richardi w swoim pamiętniku z lat 1813 – 1817 oraz autorzy pamiętników z okresu blokady. Kolejny ostrzał twierdzy przez artylerię rosyjską miał miejsce 10 marca, jednocześnie nastąpiło połączenie części sił wojskowych generała Michała Woroncowa i generała Bogdana Helfreicha. Warto przy tym odnotować, że bombardowanie artyleryjskie twierdzy kostrzyńskiej było drugim tego typu po 55 latach od pamiętnego zniszczenia miasta w nsierpniu 1758 roku. Generał Füllgraf odpowiadający za osłonę zewnętrzną twierdzy rozpoczął patrolowanie kostrzyńskich przedmieść. Francuzi zniszczyli młyn palowy i urządzenia wodociągowe znajdujące się przed Furtą Młyńską na Starym Mieście. Kolejnych 74 dezerterów uciekło z oblężonego miasta, a jeden z nich o nazwisku Juengling, którego zatrzymały warty został z rozkazu gubernatora rozstrzelany dla przykładu. Po raz drugi w dniu 15 marca, major i brygadier żandarmerii von Beust wystosował list do francuskiego gubernatora d'Albe z propozycją honorowego poddania twierdzy. W dniu 19 marca gubernator d'Albe w liście adresowanym do majora i brygadiera żandarmerii von Beusta, odrzucił tę propozycję. W tym czasie blokadą Kostrzyna kierował generał porucznik baron Michał Semenowicz Woronzow.

Jego oddziały w sile 6000 żołnierzy, zastąpiły korpus blokady generała Helfreicha. Została przedstawiona kolejna propozycja kapitulacji twierdzy. Generał Woronzow na stanowisko dowodzenia wybrał pobliski Frankfurt nad Odrą, a swoje wojska rozlokował w Seelow, Gussow i Leubus. Do blokady twierdzy pozostawił jedynie dwa pułki kozackie. Pułk kozacki pod dowództwem Panteleewa pozostał na prawym brzegu Odry, a pułk pod dowództwem Bihalewa na jej lewym brzegu. Po rozpoznaniu sił oblegających, artyleria francuska z twierdzy ostrzelała rosyjskie pozycje na Krótkim Przedmieściu. Tajny Radca Staegemann z Berlina otrzymał pełnomocnictwo prowadzenia rokowań w imieniu króla pruskiego z gubernatorem twierdzy d'Albe, jednocześnie 22 marca twierdza została ostrzelana 60 pociskami artyleryjskimi od południa. Pod koniec miesiąca w dniu 27 marca Francuzi dokonali zuchwałego wypadu z twierdzy w kierunku magazynów żywności znajdujących się na lewym brzegu Odry pod Alt Bleyen. Skład broniony przez niewielki oddział kozacki w sile około 50 kawalerzystów został zdobyty, co pozwoliło obrońcom na uzupełnienie zapasów żywności.

Trzy dni później 30 marca twierdza została otoczona pierścieniem wojsk koalicji anty napoleońskiej. W dniu 31 marca 1813 roku w twierdzy przebywało 1350 mieszkańców (31.12.1807 r. - Kostrzyn liczył 5 681 mieszkańców bez garnizonu). W tym czasie w szpitalu i kazamatach przebywało już około 800 rannych obrońców. Na początku kwietnia twierdzę opuściło dalszych 40 kostrzyńskich rodzin. Szef Wywiadu i Żandarmerii twierdzy kostrzyńskiej – Miani, aresztował kuriera, który utrzymywał łączność pomiędzy spiskowcami, a władzami pruskimi. Kurierem był mieszczanin – Muellerpfeifer. Mieszczanie wpłacili gubernatorowi 20000 franków kontrybucji. W dniu 5 kwietnia stoczona została kolejna potyczka między Francuzami i Rosjanami o magazyny prowiantów przy Bleyen.

W walce udział wzięło 200 kozaków i 500 huzarów. Źródła podają również, że obrońcy przeprowadzili udany kontratak w wykonaniu 600 żołnierzy, wspartych 2 działami oraz ogniem artylerii z twierdzy. Dowodzący blokadą twierdzy generał Michaił Woronzow udał się 14 kwietnia pod Magdeburg. Blokadę twierdzy kostrzyńskiej przejął rosyjski generał porucznik Piotr Michaiłowicz Kapcewicz. Korpus blokady liczył od od 1750 do 5 tysięcy żołnierzy i 12 dział (Blokadą kierował do 1 sierpnia 1813r.). Z pierwszego okresu blokady pochodzi ciekawa informacja prasowa: „Z okolicy Kiestrzyna dnia 16 kwietnia. Przed tygodniem odebraliśmy za jedną razą wiadomość, że korpus Francuzów z 5000 ludzi przebił się pod Szczecinem i raptownym przybliża się krokiem. To wprawiło w ruch pospolite powstanie w naszey okolicy i wszystkich Rossyan w tey stronie znayduiących się. Lecz niezadługo powrócili wieśniacy i żołnierze i żaden z nich niewidział ani jednego Francuza. A zatem zmyślona trwoga. Dziś, w wielki piątek, nadeszła wiadomość, że Francuzi zrobili wycieczkę z Kistryna i rabują Goritz (Górzycę ). Miasteczko to leży o milę od Kistryna na tamtey stronie Odry. Natychmiast poruszyło się wszystko, co tylko przeznaczone jest do broni. Lecz przekonano się, że tylko kilka set Francuzów pokazało się za Goritz, którzy ucierając się za kozakami za nadeyściem piechoty, cofneli się pod działa twierdzy. Onegday przyciągnął właściwy korpus przeznaczony do oblężenia wynoszący do 3500 ludzi, który jednakże, jak słychać ma być jeszcze wzmoćniony. Wsie przyległe liczny mają inkwaterunek „W dniu 18 kwietnia pod twierdzą pojawiły się pierwsze oddziały pruskiej Landwehry. Pertraktacje w sprawie poddania się kostrzyńskiej twierdzy prowadził w imieniu króla pruskiego i dowódcy korpusu blokady generała majora von Hinrichsa właściciel młynów w Warnikach – De la Garde. Francuski gubernator d'Albe odrzucił propozycję kapitulacji twierdzy. De la Garde przybył ponownie do twierdzy w dniu 20 kwietnia i dostarczył gubernatorowi najświeższą prasę. Ze względu na anty napoleońską agitację oraz przenikanie do twierdzy szpiegów pruskich, gubernator cofnął w dniu 26 kwietnia zezwolenie na przybywanie do miasta i jego opuszczanie dla wszystkich bez wyjątku, łącznie z mieszkańcami. W dniu 17 kwietnia generał Kapcewicz przedstawił francuskiemu gubernatorowi d'Albe poprzez parlamentariusza kolejną propozycję kapitulacji twierdzy. W międzyczasie rozrzucone zostały ulotki nawołujące do przejścia obrońców na stronę Prusaków. Czytelnikom przedstawiam interesujący: „wyciąg z listu z okolic Kistrzyna dnia 29 kwietnia pisanego...Korpus oblegający przysunął się ku twierdzy dla czatujących, a zawsze jeszcze nieszkodliwych wycieczek załogi. Podług powieści zbiegów powitanie wkrótce w Kistrzynie niedostatek potrzeb pierwszego rzędu.Zupełny brak jazdy niedozwala obleżeńcom czynić rozpoznawań, a otaczające twierdzę wioski zasłaniaią poruszenia oblegających i czynią niebezpiecznemu wszelkie wycieczki dla Francuzów. Stojący na wsiach żołnierze Rossyjscy utrzymują wyborną karność woyskową. Dowodzcy Francuszki, Fournier d'Albe odrzucił dotąd każde wezwanie do poddania się...”.

W dniu 1 mają w twierdzy został utworzony Komitet Administracyjny pod przewodnictwem burmistrza miasta. Zajmował się regulacją zamówień, opłatami i sprawami finansowymi. W dniu następnym podczas kolejnej potyczki koło Gorgast lekko ranny został generał Füllgraf. W połowie miesiąca oficer pruski kapitan Thynkel, który był obserwatorem przy rosyjskim korpusie blokady twierdzy poinformował króla pruskiego o zamierzonym ostrzale twierdzy i miasta przez generała Kapcewicza. Do Kostrzyna ciężkie działa oblężnicze dotarły w dniu 21 maja. Dowodzący blokadą twierdzy, generał Kapcewicz zamierzał wówczas zmusić Francuzów do poddania ostrzałem artyleryjskim. Rozejm podpisany w Tucheband oddalił na dwa miesiące dalsze walki o niezdobytą do tej pory twierdzę.

Sytuacja wojskowo – polityczna w drugiej połowie 1813 roku podczas wojen napoleońskich uległa zmianie. W dniu 12 sierpnia Austria wypowiedziała wojnę Francji i w ten sposób powstała VI koalicja antyfrancuska, zwana „wielką”. W skład koalicji weszły: Anglia, Austria, Hiszpania, Portugalia, Prusy i Szwecja. Walczące strony wykorzystując wcześniejszy rozejm przygotowały nowe siły i armie. W dniu 15 sierpnia rozpoczęły się działania wojenne, które toczyły się ze zmiennym szczęściem. W tym okresie umownie trwał II okres blokady twierdzy kostrzyńskiej.

Pierwszy okres blokady zakończył się rozejmem podpisany w pobliskim Tucheband położonym na lewym brzegu Odry w dniu 8 czerwca. Już w dwa dni później 10 czerwca 1813r. szef saperów sztabu obrony twierdzy, major inżynierii Pierre Frederic Le Blanc* sporządził memoriał dotyczący stanu twierdzy od początku blokady w dniu 15 lutego. Memoriał ten zatytułowany: „Rapport fait à S. A. S. le major-général prince de Vagram , sur ce qui s'est passé à Custrin depuis le blocus”. Podobny raport opracował gubernator twierdzy Fornier d'Albe. Memoriały te zostały opublikowane w 4 tomie „Biuletynu Wielkiej Armii”. Pomimo zawartych ustaleń, już w dniu 27 czerwca z rozkazu gubernatora 75 osób musiało opuścić twierdzę kostrzyńską. W dniach 5 – 6 lipca 1813r. w 186 oraz 187 numerze czasopisma „ Der Korrespondent von und für Deutschland“ został opublikowany w dwóch częściach list gubernatora twierdzy gen. bryg.barona Gasparda Hilariona Fourniera d'Albe adresowanego do marszałka i księcia Neuchâtel - Louisa Aleksandre Berthiera dotyczący sytuacji w twierdzy. W liście tym gubernator informował, m.in.: o otrzymanych zaszyfrowanych wiadomościach o aktualnej sytuacji oraz “Biuletynach Wielkiej Armii”. Ponadto informował o przebiegu blokady od początku lutego. Już w dniu 15 lipca rozkaz przejęcia blokady twierdzy kostrzyńskiej otrzymał pruski generał major von Hinrichs. Zastąpił on na tym stanowisku rosyjskiego generała porucznika Kapcewicza. Korpus blokady składał się w tym czasie z 4 batalionów Landwehry Nowomarchijskiej, 6 Wschodniopruskiej i 2 szwadronów Wschodniopruskiej Kawalerii. Generał Hinrichs w dniu 17 lipca wysłał parlamentariuszy do twierdzy z propozycją jej poddania. Francuzi po raz kolejny odrzucili pruskie warunki. Ze względu na panującą epidemię w kazamatach bastionu Książę urządzono kolejny szpital polowy. Dla podtrzymania ducha bojowego oraz rozpoznania sił oblegających w dniach 22-24 lipca, Francuzi w sile okoł 400–500 żołnierzy dokonali dwóch wypadów na Krótkie Przedmieście oraz w kierunku Drzewic. W tym czasie korpus blokady twierdzy kostrzyńskiej liczył około 1800 żołnierzy. Tymczasem Prusacy w dniu 29 lipca pod Drzewicami przygotowali stanowiska artylerii oblężniczej, celem ostrzału twierdzy. Na początku sierpnia oddziały blokady twierdzy kostrzyńskiej zostały wzmocnione korpusem pruskim dowodzonym przez generała majora Johanna von Hinrichsa, który został głównodowodzącym blokadą twierdzy. Szefem sztabu mianowano majora von Clausewitza, późniejszego słynnego teoretyka wojennego. Ponadto w sztabie korpusu blokady znaleźli się: adiutant - rotmistrz baron von Hülfen, inżynier kapitan Thünkel, kapelan Wasserfuhr I komisarz wojenny Loether. Generał Hinrichs, nakazał ukończyć budowę mostów pontonowych pod Szumiłowem i Górzycą oraz sformowanie flotylli rzecznej, którą wyposażono w 5 małych moździerzy. Jednocześnie poprzez kapitana Genteta zaproponował obrońcom 10 dniowy rozejm. Obrońcy czas ten wykorzystali do dalszych prac inżynieryjnych. W dniu 8 sierpnia na polecenie majora Blanca mieszkańcy Kostrzyna zobowiązani zostali do dostarczenia Francuzom: łopat, szpadli i innych narzędzi potrzebnych do prac fortyfikacyjnych. Prusacy natomiast w tym samym dniu utworzyli zapasowy batalion Landwehry Ziemi Torzymskiej w składzie: 520 żołnierzy piechoty i 26 kawalerzystów. Batalion ten zasilił korpus blokady twierdzy kostrzyńskiej. W dniu 15 sierpnia w oblężonym Kostrzynie hucznie obchodzono urodziny cesarza Napoleona. Dwa dni później 17 sierpnia dowodzący korpusem blokady twierdzy kostrzyńskiej, generał major von Hinrichs wezwał francuskiego gubernatora Forniera d’Albe do poddania miasta i twierdzy.

W wyniku pertraktacji, ogłoszone zostało krótkotrwałe zawieszenie broni między oblegającymi Kostrzyn prusakami, a francuskimi obrońcami. Już w trzy dni później, 21 sierpnia stoczono kolejną potyczkę na przedpolach twierdzy. Z rozkazu gubernatora został wysadzony most na kanale Warty. Obrońcy, jak mogli tak utrudniali oblegającym prowadzenie prac. I tak w dniu 22 sierpnia z oblężonego Kostrzyna został wykonany wypad przez francuskich obrońców. Oddział w sile 600 żołnierzy przeprawił się na 18 łodziach i zaatakował oddziały pruskie na Drzewicach i Krótkim Przedmieściu (Lagardemsühle). Podczas potyczki dzielnica i wieś zostały zniszczone i spłonęło 85 domów. Prusacy w odwecie spalili most łączący Krótkie Przedmieście z twierdzą.W czasie walk śmiertelnie ranny został Karl Alexander von Bardesleben – inspektor 2 dywizji wschodnio - pruskiej Landwehry. Francuzi stracili około 60 żołnierzy w zabitych i rannych. W wyniku tej walki w dniu następnym zostało zawarte jednodniowe zawieszenie broni pomiędzy francuskimi obrońcami twierdzy i blokującymi ich Prusakami. W następnych dniach od 24 sierpnia nastąpiła kolejna wymiana ognia artyleryjskiego pomiędzy francuskimi obrońcami twierdzy i oblegającymi miasto, którzy oddali około 30 wystrzałów. Kolejny ostrzał twierdzy przez Prusaków trwał w dniu 30 sierpnia, a w dniu następnym do twierdzy przybył parlamentariusz z listami i gazetami dla gubernatora. W tym samym dniu wybuchł pożar w piekarni przy magazynie prowiantów. Na początku września wojska korpusu blokady wykonały kolejne dwa szańce. Jeden pod Warnikami, a drugi koło Drzewic. Jako ciekawostkę należy odnotować, że w tym czasie w dniu 11.09.1813r. stan rzeki Odry wynosił 2,98 m. Był to jeden z najniższych stanów w dziejach miasta (wodowskaz na rzece Odrze zamontowano w 1810 roku. Najwyższy stan zanotowano w 1876 i wynosił on 616 cm. Najniższy stan zanotowano w 1934 roku i wynosił on wówczas 155 cm ). Kroniki zanotowały również, że w oblężonej twierdzy zabrakło tytoniu. Parlamentariusz dostarczył dla gubernatora kolejny pakiet gazet informujących o sytuacji polityczno – militarnej wojsk napoleońskich. W połowie września ostatecznie został założony i oszańcowany obóz pruski przy Drzewicach. Żołnierze pruscy przejmowali tam dezerterów francuskich zbiegłych z twierdzy. W dniu 24 września oddziały korpusu blokady zniszczyły Most Panieński znajdujący się przy Krótkim Przedmieściu. Akcja, która zakończyła się sukcesem, rozpoczęła się około czwartej rano. Kolejna wymiana dokumentów pomiędzy oblegającym twierdzę generałem pruskim Hinrichsem i gubernatorem d'Albe, nastąpiła w dniu 30 września. Z rozkazu gubernatora w dniu 6.10.1813r. oblężone miasto opuściło kolejne 200 osób. Liczba mieszkańców Kostrzyna szacowana była w tym czasie na około 1 000 osób, a z twierdzy zdezerterowało kolejnych siedemnastu żołnierzy. Tymczasem pod koniec października Prusacy wznieśli kolejny szaniec na Krótkim Przedmieściu. Znajdował się on pomiędzy owczarnią i ul. Plantacji (obecnie skrzyżowanie Jagiellońskiej i Orła Białego). Natomiast Francuzi w ramach prac fortyfikacyjnych wyburzali domy na Nowym Mieście na Gorzynie (tereny przed Bramą Berlińską ) oraz wydalili z miasta 60 chorych osób. Według zbiegłego w dniu 19 listopada z twierdzy mieszczanina Johanna Lorenza Bernera, garnizon francuski liczył około 2500 żołnierzy pod bronią i 400 w szpitalu. Gubernatora określał jako „d'Alm”. Kawaleria składała się z: oficera, podoficera, trębacza i 10 jeźdźców. Artyleria liczyła około 100 żołnierzy. Ponadto dwa bataliony Francuzów w sile około 800 żołnierzy, pododdziały włoskie, illyryjskie i kroackie w sile około 800 żołnierzy; pułk westfalski w sile około 500 zołnierzy, 11 wirtemberczyków i 60 szwajcarów. Notatka z danymi została złożona we Frankfurcie nad Odrą auditerowi Schumannowi. Pod koniec listopada nastąpiła wymiana listów pomiędzy generałem Hinrichsem i gubernatorem d'Albe. Ten ostatni odrzucił kolejną propozycję poddania twierdzy prusakom. Mieszkańcom zabroniono poruszania się po zmierzchu pod groźbą aresztowania. W aktach miejskich mowa jest o wytwarzaniu 2 658 litrów mąki w młynie urządzonym w kościele garnizonowym przy Suchym Placu. Na początku grudnia stan osobowy wart obrońców twierdzy składało się: 2 kapitanów, 3 poruczników 6 sierżantów, 10 kaprali, 2 trębaczy i 96 żołnierzy.

Na początku blokady warty liczyły: 8 oficerów i 282 żołnierzy. W twierdzy próbę dezercji podjął kapitan, baron von Weber z oddziałem w sile 18-25 żołnierzy. W źródłach wymieniane są „Berlińskie Drzwi”- Brama Berlińska oraz kolejna wymiana listów pomiędzy generałem Hinrichsem i gubernatorem d'Albe w sprawie poddania twierdzy. W twierdzy następną próbę dezercji podjął westfalski kapitan Wogeln wraz z 15 żołnierzami. Według danych wywiadowczych dostarczonych dowodzącemu blokadą Kostrzyna generałowi Hinrichsowi, francuski garnizon twierdzy składał się z 2 580 oficerów i żołnierzy. Z dzieła rogowego na Gorzynie przetransportowane zostały wszystkie armaty do twierdzy. Pozostawiono jedynie cztery armaty do osłony tego miejsca. Odbył się sąd wojenny nad kapitanem von Weberem, który został skazany na karę śmierci. (Według pamietnika Giesse garnizon liczył 3286 zołnierzy, z czego 650 w szpitalu). Dzienna racja żywnościowa dla żołnierzy w twierdzy wynosiła:28 uncji chleba ( 794 gramy ); 4 uncje grochu (113 gramów); 2 uncje ryżu (57 gramów), sól, 1/16 butelki wódki, 6 uncji świeżego mięsa i 4 uncje mięsa peklowanego. W tym czasie w szpitalu miejskim przebywało ponad 500 chorych na szkorbut. Codziennie umierało około 6-9 żołnierzy. Z twierdzy zdezerterował pułkownik Groeben, dowódca 5 westfalskiego pułku piechoty. W dniu 9 grudnia generał major von Hinrichs poinformował generała Fullgrafa o sytuacji militarnej pod blokowaną twierdzą Kostrzyn. Za próbę dezercji z rozkazu gubernatora został rozstrzelany kapitan von Weber. W twierdzy panował szkorbut i w dalszym ciągu wielu żołnierzy przebywało w szpitalu. Tym samym liczba obrońców zmiejszyła się o około 1000 żołnierzy. W połowie grudnia również wśród oblegających Francuzów wojsk pruskich wybuchła zaraza. W dniu 22 grudnia z oblężonej twierdzy i miasta zostało wydalonych kolejnych 30 osób. Źródła podają, że garnizon liczył 3 286 żołnierzy i oficerów. Na początku blokady liczba ta wynosiła 4 346. Straty w wyniku zgonów i dezercji wynosiły około 1 060 żołnierzy i oficerów z całego stanu osobowego. O tym, jak wyglądała sytuacja w oblężonym Kostrzynie informowała również ówczesna prasa: Gazeta Warszawska nr 104: „... z Warszawy dnia 28 grudnia 1813 roku we wtorek: „ Kistrzyn podda się taże wkrótce. Wielu, a szcególniey Niemcy, ucieka stamtąd. Przed kilku tygodniami przeszedł do nas Kapitan z 14stu żołnierzami. Francuzi zaczynaią iuż jeść mięso końskie, i choroba zaraźliwa panuie między niemi. Żołnierz dostaje tylko pół trzecia łóta mięsa na dzień ; tytuniu, soli i lekarstw nie ma bydź wcale”.

*Pierre Frederic Le Blanc, major-kawaler Legii Honorowej (1.01.1843) i medalu Świętej Heleny ur. 19.01.1789 r. w miejscowości Auxerre ( Yonne ) we Francji urodził się W młodości w 1807 roku ukończył szkołę inżynierską o specjalności budowy mostów. W armii Napoleona podczas blokady twierdzy w latach 1813 – 1814 w stopniu majora, jako szef inżynierów (saperów). Prowadził pertraktacje z Prusakami w imieniu gubernatora. Sporządził memoriał z okresu oblężenia z lat 1813 - 1814: „ Rapport fait à S. A. S. le major-général prince de Vagram , sur ce qui s'est passé à Custrin depuis le blocus”. Major Blanc tak kończy swój dziennik: Choroba będąca główną przyczyną kapitulacji twierdzy Küstrin, dodam tu sprawozdanie naczelnego lekarza i chirurga szpitala, a także comiesięczne ruchy tego szpitala, oraz dwa oświadczenia o stanie osobowym garnizonu, jeden na początku oblężenia – 21 luty 1813, drugi na końcu – 18 marca 1814. Po powrocie do Francji pracował w rodzinnym departamencie jako architekt. Zmarł w w Auxerre w dniu 3 maja 1877 roku.

W archiwach Sekcji Technicznej Inżynierii w Paryżu znajduje się również mapa miejscowości Custrin Majora Inżynierów BLANC z lat 1813 i 1814. Plan ten w kolorach, jest datowany z Sarelouis, 28 maja 1815 r. i podpisany: mjr f.f: relacja na żywo. forty. dowódca naczelny inżynierów w Custrin w blokadzie od 15 lutego 1813 do 20 marca 1814. Plan de la place de Custrin fail pour l'intelligence du mémoire de siège du major du génie Blanc pour les années 1813 et 1814. Ce plan, lavé en couleurs, est dató de Sarrelouis, le 28 mai 1815, et signé : le major f. f. de direct. des fortif. ayant commandé en chef le génie à Custrin dans le blocus du 15 février 1813 au 20 mars 1814, chevalier BLANC.(Rycerz Cesarstwa – tytuł szlachecki).

Józef Piątkowski